อาหารไทยแนวอายุรเวท โดยทีมแพทย์แผนไทยประยุกต์
อาหารประจำธาตุเจ้าเรือน คุณค่าทางวัฒนธรรมอาหารไทย มีการสืบทอดผ่านระบบความเชื่อของการดูแลรักษาสุขภาพแบบแผนไทย ตามทฤษฎีการแพทย์แผนไทย กล่าวว่า ร่างกายมนุษย์ประกอบด้วย ความสมดุลของธาตุ 4 คือ ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุลม และธาตุไฟ ซึ่งในแต่ละคนจะมีธาตุหลักเป็นธาตุประจำตัว เรียกว่า “ธาตุเจ้าเรือน” ซึ่งธาตุเจ้าเรือนนี้มี 2 ลักษณะ คือ ธาตุเจ้าเรือนเกิด ซึ่งจะเป็นไปตามวันเดือนปีเกิด และธาตุเจ้าเรือนปัจจุบัน ที่พิจารณาจากบุคลิกลักษณะ อุปนิสัยและภาวะด้านสุขภาพกายและใจว่าสอดคล้องกับลักษณะของบุคคลในธาตุเจ้าเรือนใด
เมื่อธาตุทั้ง 4 ในร่างกายสมดุล บุคคลจะไม่ค่อยเจ็บป่วย หากขาดความสมดุลมักจะเกิดความเจ็บป่วยด้วยโรคที่เกิดจากจุดอ่อนด้านสุขภาพของแต่ละคนตามเรือนธาตุ ดังนั้นเพื่อป้องกันปัญหาความเจ็บป่วยที่อาจเกิดขึ้น สิ่งที่สามารถช่วยได้ระดับหนึ่งในเบื้องต้นคือพฤติกรรมการบริโภคอาหารของแต่ละคนในชีวิตประจำวันโดยใช้รสชาติของอาหารที่เป็นยามาปรับสมดุลของร่างกาย เพื่อป้องกันความเจ็บป่วย
การใช้สมุนไพรในการปรุงอาหารให้สอดคล้องกับธาตุ จึงเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อการรักษาสุขภาพตามแนวแพทย์แผนไทย เมนูสมุนไพรแนะนำสำหรับธาตุเจ้าเรือนต่าง ๆ มีดังต่อไปนี้
อาหารไทยแนวอายุรเวท : อาหารเพื่อสุขภาพด้วยศาสตร์การแพทย์ไทยประยุกต์ "อาหารประจำธาตุเจ้าเรือน" เรียบเรียงโดย ทีมแพทย์แผนไทยประยุกต์ของบริษัท มังคุดไทย จำกัด และ ปิติคลินิกการแพทย์แผนไทย (การแพทย์แผนไทยประยุกต์) เพื่อเป็นข้อมูลการดูแลสุขภาพและสืบสานภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย
ธาตุดิน คือ คนที่เกิดเดือน ตุลาคม พฤศจิกายน ธันวาคม
ลักษณะรูปร่าง : รูปร่างสูงใหญ่ ผิวค่อนข้างคล้ำ ผมดกดำ กระดูกใหญ่ ข้อกระดูกแข็งแรง น้ำหนักตัวมาก ล่ำสัน เสียงดังหนักแน่น
ควรทานอาหารรส : ฝาด หวาน มัน และเค็ม
เมนูอาหารไทยสำหรับบุคคลธาตุดิน ถั่วลิสง เม็ดมะม่วงหิมพานต์ ยำถั่วพู ผัดผักหวานน้ำมันหอย ผัดสะตอ ข้าวห่อใบบัว แกงเลียงเห็ดฟาง แกงเลียงหัวปลี ผัดผักกระเฉด ผัดยอดมะพร้าว ข้าวยำ อาหารหวาน ผลไม้ เครื่องดื่ม
ธาตุน้ำ คือ คนที่เกิดเดือน กรกฎาคม สิงหาคม กันยายน
ลักษณะรูปร่าง : รูปร่างสมบูรณ์ สมส่วน ผิวพรรณสดใส เต่งตึง ตาหวาน น้ำในตามาก ท่าทางเดินมั่นคง ผมดกดำงาม ทนหิว ทนร้อน ทนเย็นได้ดี เสียงโปร่ง ความรู้สึกทางเพศดี อากัปกิริยามักเฉื่อย และค่อนข้างเกียจคร้าน
ควรทานอาหารรส : เปรี้ยวและขม
เมนูอาหารไทยสำหรับบุคคลธาตุน้ำ มะขามแก้ว แกงส้มตะลิงปลิง ยำกระท้อน ส้มตำ ปลานึ่งมะนาว ปลาสามรส ผัดเปรี้ยวหวาน ข้าวยำ ยำมะม่วง อาหารหวาน ผลไม้ เครื่องดื่ม
ธาตุลม คือ คนที่เกิดเดือน เมษายน พฤษภาคม มิถุนายน
ลักษณะรูปร่าง : ผิวหนังหยาบแห้ง รูปร่างโปร่ง ผอมบาง ข้อกระดูก มักลั่นเมื่อเคลื่อนไหว ขี้อิจฉา ขี้ขลาด รักง่ายหน่ายเร็ว ทนหนาวไม่ค่อยได้ นอนไม่ค่อยหลับ ช่างพูด เสียงต่ำ ออกเสียงไม่ชัดเจน ความรู้สึกทางเพศไม่ค่อยดี
ควรทานอาหารรส : เผ็ดร้อน
เมนูอาหารไทยสำหรับบุคคลธาตุลม ครองแครงกรอบ ต้มยำกุ้ง หมูทอดกระเทียม ผัดกะเพรา หอยลายผัดใบโหระพา ผัดพริกแกง น้ำพริกกะปิ ต้มข่าไก่ หมูผัดพริกไทยอ่อน ข้าวยำ อาหารหวาน ผลไม้ เครื่องดื่ม
ธาตุไฟ คือ คนที่เกิดเดือน มกราคม กุมภาพันธ์ มีนาคม
ลักษณะรูปร่าง : มักขี้ร้อน ทนร้อนไม่ค่อยได้ หิวบ่อย กินเก่ง ผมหงอกเร็ว มักหัวล้าน ผิวหนังย่น ผม ขน และหนวดอ่อนนิ่ม ไม่ค่อยอดทน ใจร้อน ข้อกระดูกหลวม มีกลิ่นปาก กลิ่นตัวแรง ความต้องการทางเพศปานกลาง
ควรทานอาหารรส : ขม เย็น และจืด
เมนูอาหารไทยสำหรับบุคคลธาตุไฟ วุ้นมะพร้าวอ่อน ต้มจืดมะระยัดไส้หมูสับ สะเดาน้ำปลาหวาน ผัดผักบุ้ง แกงขี้เหล็ก ต้มจืดฟัก ผัดบวบใส่ไข่ ผัดแตงกวา แกงจืดตำลึง มะระผัดไข่ อาหารหวาน ผลไม้ เครื่องดื่ม
ข้อมูลอ้างอิง ขอขอบคุณข้อมูลจาก สำนักการแพทย์พื้นบ้านไทย กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กลุ่มพัฒนาเทคโนโลยีการเผยแพร่ สำนักพัฒนาการถ่ายทอดเทคโนโลยี กรมส่งเสริมการเกษตร